Josif Pančić – nasleđe koje ne zastareva

Ove godine se obeležava 200 godina od rođenja Josifa Pančića, prvog predsednika Srpske kraljevske akademije i najvećeg prirodnjaka 19. veka.

U sredu, 1. oktobra, otvorena je izložba „Josif Pančić – nasleđe koje ne zastareva“ u Galeriji nauke i tehnike SANU, povodom dva veka od rođenja ovog naučnika i istraživača. 

Na postavci je prikazano delo i rad Pančića na istraživanjima flore Srbije, Crne Gore i Bugarske, kroz karte putovanja, herbarski materijal i brojne fotografije biljaka koje je izučavao, originalna prepiska, knjige i druga građa.

Predstavljena je i Pančićeva omorika, balkanska ramonda i sve biljke nazvane po velikanu srpske nauke, a uporedo sa njegovim naučnim otkrićima organizatori izložbe predstaviće i savremenu Crvenu knjigu flore Srbije o iščezlim vrstama koje je otkrio.

Josif Pančić je rođen 5. aprila 1814. godine, u selu Ugrini, u nekadašnjem Austrijskom carstvu, a današnjoj Hrvatskoj. Bio je najveći srpski botaničar, lekar i prvi predsednik Srpske kraljevske akademije.

Josif Pančić je osnovnu i srednju školu završio u Hrvatskoj. Služio se latinskim i nemačkim jezikom, a sam je savladao i engleski, francuski, italijanski i španski.

U Zagrebu je upisao visoku školu Regia Academica Scientiarum na Filozofskom fakultetu. No, kako je oduvek bio naklonjen prirodnim naukama, Filozofski fakultet nije mogao da zadovolji sva njegova interesovanja. Stoga, nakon što je diplomirao, odlazi u Peštu, gde upisuje Medicinski fakultet, na kome se u to doba održavala nastava iz prirodnih nauka. Diplomirao je, i 7. septembra 1843. godine postao doktor medicine odbranivši tezu Taxilogia botanica, koju je posvetio svom stricu Grguru, koji mu je i omogućio školovanje.

Po završetku studija nije želeo da se zaposli u državnoj službi, već je privatno radio kao lekar. Međutim, taj posao nije donosio dovoljno finansijskih sredstava, pa je radio i kao učitelj u Banatu. Za to vreme obišao je Deliblatsku peščaru i peo se na Karpate, a u rudnicima je otkrio mnoge interesantne stene i minerale.

Nakon dve godine otišao je u Licu i tamo upoznao floru primorja, zatim u Beč, gde je dopunio svoj herbarijum. U Beču stupa u kontakt sa Vukom Karadžićem, koji ga savetuje da ode u Srbiju. Gotovo bez novca, Pančić je poslušao njegov savet, i posle nekog vremena, uprkos velikim preprekama, zapošljava se kao profesor.

Dugo je radio na Velikoj školi u Beogradu. Napisao je nekoliko udžbenika kao što su: „Zoologija“, „Mineralogija i geologija“ i „Botanika“. Bio je osnivač i prvi predsednik Srpske kraljevske akademije.

Kada je 1855. godine prvi put čuo da u Zapadnoj Srbiji postoji posebna vrsta četinara – omorika, Pančić se ozbiljno posvetio pronalasku ovog do tada nepoznatog drveta. Bilo mu je potrebno narednih desetak godina da je pronađe na planini Tari. Ovaj četinar, u njegovu čast, nosi naziv Pančićeva omorika.

Tokom svog višegodišnjeg rada otkrio je 102 i opisao oko 2500 biljnih vrsta. Takođe, proučavao je ptice i ribe i otkrio dve vrste skakavca. Bio je otac ekologije u Srbiji, prvi je naučno opisao, obradio i sistematizovao njenu floru.

Umro je 25. februara 1888. Po njemu je imenovan i Pančićev vrh, najviši vrh na planini Kopaonik, gde se nalazi i mauzolej u kom je sahranjen 1951. godine.

AUTOR: Tijana Marković
Elementarium